Community stay: het echte Afrikaanse leven

Hallo allemaal!

Het is alweer een tijdje geleden dat ik mijn weblog heb geschreven en daarom is het wel weer tijd. Bij voorbaat alvast excuses voor dit lange verhaal, maar er is de afgelopen weken nogal veel gebeurd. Vorige week zijn we naar de tweede school geweest, wat heel goed ging. En afgelopen zaterdag vertrok ik voor de zogenoemde ‘community stay’; ik zou 3 nachten bij een gezin gaan slapen en zo het echte Afrika en de Kamba cultuur (zoals de mensen die hier wonen heten) leren kennen. Ook voor het onderzoek; om het onderzoek in z’n context te kunnen plaatsen. Gebruiken en gewoonten zijn hier zo anders, en het leven is zo verschillend dan in Nederland, en dat is voor ons onderzoek wel belangrijk. Ik zou bij Jenn blijven slapen, en had haar vorige keer al even kort ontmoet. Een nogal stevige en pittige vrouw, die geen Engels sprak. Geen woord. Het was niet echt een bemoedigend vooruitzicht en ik was ook behoorlijk zenuwachtig. Ik had geen idee waar ik terecht zou komen, hoe het huis eruit zou zien, wat we zouden gaan doen. En 4 dagen en 3 nachten is dan toch wel erg lang.

Maargoed, samen met Marienne (die bij een andere vrouw zou verblijven) gingen we eerst wat ‘presents’ kopen. Zoals je in Nederland een bloemetje koopt, kochten we hier in de supermarkt pakken melk, suiker, meel voor chapati en ugali en wasmiddel, en gingen we op weg.

Daar aangekomen was ze water aan het halen met haar jongste dochtertje, Sheila. Die toen nog heel erg verlegen was, en ook geen engels kon. Ik werd afgezet, en bleef alleen met ze over. Het huis zag er nog goed uit, het was van baksteen en behoorlijk groot. De kinderen hadden een eigen slaapkamer, er was een keuken binnen en 1 buiten en ze hadden een grote sjamba (swahili voor tuin) waar de kippen rondliepen. Ook hadden ze geiten en koeien, die er rondliepen. De buren woonden op 100m afstand in een echte poephut zoals wij die hier noemen; eentje die met takken en klei aan elkaar hangt, ik was toch wel erg blij dat ik daar niet terecht was gekomen.

De communicatie was wel een puntje. Het bleek dat Jenn opzich best wel wat woordjes Engels kon, om iig de hoogst nodige dingen tegen me te zeggen, maar zodra er iemand anders bij was die Swahili praten kwam er geen woord engels meer uit d’r mond. Dat was heel jammer, op die manier had ik vaak geen idee wat we gingen doen en kon ik geen dingen aan haar vragen als ik niet wist wat er aan de hand was.

Maargoed, die eerste middag ben ik maar begonnen met foto’s van mij aan Sheila te laten zien. Foto’s van sneeuw en ijs vinden ze geweldig, net zoals van de bloemenvelden die in bloei stonden. En ik had mijn swahiliboek bij me, waardoor ik met Sheila wat swahili kon leren. Ondertussen maakte Jenn het eten klaar en kwamen de andere kinderen thuis van school; ze heeft een dochter van rond de 15, een zoon van 14, nog een zoon op secondary school en een oudere dochter in Nairobi. Ook had ze nog een oudere dochter die al is overleden net zoals haar man, van wie Sheila de dochter is. Zij is dus al wees, en wordt door haar oma opgevangen, dat vond ik wel moeilijk om te beseffen, op zo’n jonge leeftijd al haar ouders kwijt. Verder werkt haar man in Nairobi. Dat zie je daar heel veel, omdat de omgeving zo droog is en uitgestrekt is er heel weinig werk en werken de meeste mannen in Nairobi of Mombasa, en ik heb niet het idee dat ze elkaar vaak zien.

De eerste dag heb ik gedroogde mais gestampt voor de mothokoi, een typisch keniaans gerecht met bonen en mais, heb ik water gehaald bij de waterput met een jerrycan aan een touw die ik met mijn hoofd tilden (zo doen ze dat hier allemaal), en ben ik maandag met de kinderen en de ezels water gaan halen bij de rivier. Water (net zoals elektriciteit trouwens) is er nergens, waardoor iedereen steeds bij de rivier water moet halen. Bij de rivier dacht ik aan een redelijk wild stromende rivier waar voldoende water in was om onze jerrycans te vullen. Maar niks was minder waar, de rivier was kurkdroog, we kwamen op een grote zandvlakte aan! Daar stonden meerdere ezels rondom kuillen die er gegraven waren, ongeveer een meter, en daar was wel water. We moesten dus het water uit die kuilen scheppen in de jerrycans, die vervolgens aan de ezels werden gehangen. Families die geen ezel hebben omdat ze dat niet kunnen betalen moeten dat ook op hun hoofd dragen. De rivier was ook een echte ontmoetingsplek, we ontmoetten er mensen die ik de dag ervoor ook had gezien en bleven er een tijdje kletsen met iedereen.

Iedereen heeft hier de tijd en niemand is gehaast. Aan de ene kant is het leven zwaar, zeker in de ogen van ons als Westerlingen. Mensen hebben geen stromend water en geen elektriciteit, elke avond ‘douchte’ ik uit een bak water, ’s avonds als het rond half 7 donker wordt zit de hele familie om 1 olielampje, en de meeste kleren die ze dragen zijn kapot en heel oud. Daarnaast zijn ze een heel groot gedeelte van de tijd bezig met eten verzamelen uit hun tuin (de mais en pompoen waren nu in het seizoen), eten koken en klaarmaken op houtskool, kleding wassen met de hand en water halen bij de rivier, en de kinderen doen bijna alles. Maar als ik keek naar die kinderen, ’s morgens vroeg zijn ze al aan het dansen en aan het zingen, ze lopen zingend naar de rivier met hun ezels en op hun gemakje. Die kinderen zijn echt niet ongelukkig, maar volgens mij juist gelukkiger dan veel verwende kinderen in Nederland. Nou kan ik het natuurlijk na maar een paar dagen niet goed inschatten, of ze elke dag moeite moeten doen om genoeg geld te vinden voor eten en drinken. Maar zij zijn hun leven gewend op deze manier, en dat maakt ze echt niet per se ongelukkig of arm.

Zondag zijn we naar de kerk geweest, iedereen gaat hier op zondag naar de kerk, en als je geluk hebt duurt zo’n dienst 2u. Als je iets minder geluk hebt kan zo’n dienst de hele dag duren. Ik werd steeds door Jenn met de kinderen meegestuurd, en kwam toen dus eerst in de kinderdienst terecht, waar een stuk of 10 kinderen voor me me de hele dienst aanstaarden. Vervolgens kwam de gewone dienst, wat er echt heel anders aan toe gaat dan in Nl. Iedereen heeft z’n mooie gekleurde kleren aan, er wordt gedanst en gezongen en iedereen is heel erg vrolijk, ze maken er echt een feestje van. Heel erg leuk om te zien! Ik mocht als visitor nog een praatje houden, en bij de eerste woorden Kikamba lag de hele kerk al dubbel van het lachen, dat vinden ze hier echt geweldig. Ook werd er nog een kip, een pompoen en een papaja geveild. Vervolgens gingen we door naar Madarakah day, waarop Kenia onafhankelijkheid viert. We gingen er op z’n afrikaans heen; met zo’n vrachtwagen met grote open bak achter, waarin wij opgepropt stonden. Het koor van de kerk ging er namelijk zingen, en dat deden ze ook op de auto, wat een belevenis. De auto reed denk ik 20 of 30 km per uur, en af en toe moesten er mensen uit omdat er teveel hobbels in de weg zaten. Daar aangekomen was er een grote zandvlakte waar 3 tenten stonden met publiek. In de ene zaten alle belangrijke gasten, vooral veel mannen in legerpakje, legerhoed en een stok, wat een teken van status en macht is hier. En ja hoor, wij ging apart van de rest van het koor, in de tent zitten met alle county officers en andere hoge mensen. Er kwamen allemaal optredens, veel in swahili, maar ook wat kamba dansen gezien, erg leuk!

Na afloop zei Jenn dat ik bij een man die zij kende achter op de motorbike moest, en hij zou mij brengen naar het ‘food’, ofzoiets. Aangezien onze communicatie nogal moeizaam ging, had ik geen idee waar ik heen ging, maar had ik ondertussen ook al wel door dat ik dat dan maar gewoon moest doen, en dat het dan (waarschijnlijk) wel goed zou komen. Dus zat ik bij die onbekende man in pak achterop, reden we door allemaal kleine stoffen weggetjes en had ik geen idee waar we heen gingen. Toen ik dat vroeg, zei hij dat er nog eten bij was en dat we daar nu heen gingen en Jenn ook. Iedereen liep, maar ik werd achterop de motorbike gezet, waar ik me al vervelend over voelde. Wij kwamen daardoor ook als eerste aan, op de hoge piefen na die met de auto waren. Daar aangekomen vroeg ik nog op we niet even op Jenn moesten wachten, maar nee hoor, hij nam me mee naar waar we gingen eten. Voor ik het wist zat ik rijst met veel vlees en groente te eten in dezelfde kamer als al die hoge mensen, en voelde ik me extreem ongemakkelijk. Had echt geen idee hoe ik daar nou weer terecht was gekomen, en at naast een man die z’n kip uiterst onsmakelijk met open mond en tussendoor boeren latend aan het eten was. Gelukkig waren de meeste mensen gefocust op hun eten en daarom hopelijk iets minder op mij, als enige vreemde en enige blanke. Toen we hadden gegeten bracht de man mij naar de zaal waar alle andere mensen te eten kregen, en dan alleen de droge rijst, wat het nog bizarder maakte.

Maar met dat eten was ik achteraf wel blij, verder moest ik nogal wennen aan het eten, op z’n zachts gezegd. Twee keer pompoen als ontbijt met thee met melk, een droog prutje van banaan en aardappel en heel veel zout, een droog prutje van bonen en mais als avondeten, en als lunch ‘ugali met melk’. De melk laten ze eerst een paar dagen staan in een uitgeholde pompoen, waardoor het gaat fermenteren en nogal zuur wordt en er brokken in komen. En dat moest ik dan eten. Ik heb een paar happen genomen en toen gezegd dat ik vol zat, waarop de jongen antwoorde ‘maar dan kan je dit nog drinken!’. Ik heb toch maar bedankt. De volgende dag werd er een kip geslacht. Dat is hier de normaalste zaak van de wereld. Koelbloedig wordt door de kinderen dan de nek doorgesneden, waarna die wordt gekookt. En later op mijn bord zag ik de lever liggen, volgens de Kenianen het lekkerste stukje van de kip en dus een eer dat ze die aan mij gaven. Ik dacht daar alleen iets anders over. Helemaal omdat ik ondertussen behoorlijk last had van mijn darmen, die pompoen is denk ik niet zo goed geweest. Dus de hele maaltijd heb ik bedacht hoe ik ging zeggen dat ik de lever niet wilde. Gelukkig zagen ze dat ik me niet goed voelde, en toen ik vroeg of zij het wilden gristen 3 handjes zo snel als ze konden het stukje lever weg, en ik was heel blij.

Die nacht heb ik niet goed geslapen en zat ik er wel een beetje doorheen. Ik kreeg alleen maar meer last van mijn darmen en ben er die nacht regelmatig uit geweest, naar de ‘wc’. Ze hadden alleen geen wc, dus ik moest naar de bosjes, buiten hun tuin. Dat betekende steeds 50m lopen in het donker tot de bosjes, waar ik de apen hoorde. En de dag ervoor hadden ze me verteld dat er daar ook gorilla’s leven. Ik was dan ook heel blij toen het licht werd en de chauffeur van Amref er was om me op te halen.

Al met al was het een hele leerzame ervaring, maar ook moeilijk. De cultuur is zo anders, en het elkaar niet kunnen verstaan was heel erg lastig. Daarnaast waren ze heel erg vaak in Swahili aan het praten en hoorde ik ‘Marloes’, ‘amref’ of ‘the Netherlands’ en waren ze hard aan het lachen, wat ik ook moeilijk vond. Daarnaast zit het idee dat blanken geld hebben zo diep, en riep Jenn toen ik wat geld voor de kerk ging halen me na ‘take a lot of money’. Maar te zien hoe de mensen hier leven, en te zien dat de mensen die zo leven echt wel vrolijk zijn, maar op een hele andere manier is mooi om te zien, en ik heb echt genoten van het dansen en zingen van de kinderen. Maar ik denk niet dat ik dit snel nog een keer zou doen.

Verder is dit verhaal al veel te lang geworden, en vertel ik daarom volgende keer over dat ook mijn ouders de afgelopen week zijn langs geweest, wat echt heel erg leuk was! Ik heb ze ons appartement laten zien, ze zijn op kantoor bij Amref langs geweest en we hebben een school bezocht, waardoor ze echt een beetje een idee hebben gekregen wat ik hier doe, echt heel erg leuk. Maar voor nu is dit verhaal al lang genoeg geworden, kwaheri!

Liefs, Marloes